از همکاری صمیمانه جناب آقای دکترمامقانی در تهیه این مصاحبه نهایت تشکر را می نماییم.
ای مصاحبه در نشریه ی خوشه(نشریه ی اختصاصی انجمن علمی) هم به چاپ رسید.
با عرض سلام و خسته نباشید خدمت جناب آقای دکتر مامقانی:
ابتدادر مورد خودتان صحبت کنید و از زندگی و تجربیات تحصیلاتتان بگویید.
من دانشیار پایه 26 گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران هستم که از فروردین 1356 در این گروه مشغول به کار بوده ام. در سال 1322 در خانواده ای روحانی در تبریز بدنیا آمدم و با عزیمت به تهران به همراه خانواده تمام تحصیلات خود را تا پایان دبیرستان در تهران گذراندم. در سال 1341 وارد دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران شدم و دوره چهارساله پیوسته ی فوق لیسانس را در سال 1345 در رشته ی عمومی کشاورزی به پایان رساندم. پس از دوره ی خدمت سربازی نزدیک به سه سال در اداره ی کل مهندسی زراعی وزارت کشاورزی به عنوان کارشناس راندمان های آبیاری مشغول به کار شدم. و در سال 1350 به کشور آمریکا عزیمت کردم و در دانشگاه اوکلاهاما مشغول به تحصیل شدم و مدارک MS و PHD خود را در اصلاح نباتات از آن دانشگاه اخذ و در اسفند1355 به وطن مراجعت نمودم و از
همان زمان تا کنون در این دانشگاه مشغول به کار هستم.
در مورد رشته ی اصلاح نباتات و اهمیت آن در کشاورزی توضیح دهید.
اصولاً اصلاح نباتات که بر پایه ی علم ژنتیک و بعضی علوم دیگر بنا نهاده شده علم جدیدی است ولی با سرعت بسیار زیادی نسبت به سایر رشته ها پیش می رود مخصوصاً رشته ی بیوتکنولوژی گیاهی که هر روز شاهد پیشرفت های جدیدی در این رشته هستیم. باتوجه به محدودیت منابع آب و زمین و نیز افزایش جمعیت جهان، برای تأمین محصولات کشاوزری مورد نیاز باید از علوم جدید اصلاح نباتات، بیوتکنولوژی گیاهی وسایر رشته های کشاورزی بهره برداری کرد. که بدون اغراق یکی از مطمئن ترین و مفیدترین راهها، اصلاح نباتات می باشد.
گرایش های مربوط به اصلاح نباتات درمقطع کارشناسی ارشد و دکتری چیست و کدام دانشگاه های کشور مبادرت به پذیرش دانشجو در مقاطع بالای این رشته کرده اند؟
درمقاطع کارشناسی ارشد و دکتری اصلاح نباتات چندین گرایش مثل اصلاح نباتات کلاسیک،اصلاح نباتات کاربردی، بیوتکنولوژی، مهندسی ژنتیک، بیوانفورماتیک و... راه اندازی شده و در آینده نیز گرایش ها و انشعابات جدید در دنیا بوجود خواهد آمد که در هر جامعه ای متناسب با نیازهای آن جامعه، فارغ التحصیلان مربوطه مشغول خدمت خواهند شد، در ایران هم تعدادی از دانشکده های کشاورزی رشته اصلاح نباتات را در سطح کارشناسی ارشد و دکتری دارند که روز به روز به تعداد آن ها افزوده می شود. در دانشگاه شهید چمران نیز در خواست مدیریت محترم دانشگاه به وزارت علوم، تحقیقات و فن آوری برای راه اندازی رشته اصلاح نباتات در مقطع کارشناسی ارشد ارسال شده که امید است در آینده نزدیک مجوز راه اندازی این رشته صادر شود.
فرق اصلاح نباتات با بیوتکنولوژی در چیست ؟
اصلاح نباتات شامل روش های کلاسیک و کار بردی است که برای اصلاح گیاهان از نظر بسیاری از صفات ( چه کیفی و تک ژنی و چه چند ژنی ) به کار می رود و سابقه خیلی طولانی تری دارد، درحالیکه بیوتکنولوژی گیاهی علم جدیدی است که از شاخه ژنتیک مولکولی و بیوشیمیایی که محور کار آن تک ژنها و اثرات آنها ( بیشتر به صورت خصوصیات کیفی تک ژنی ) بوده و درمورد صفات چند ژنی هنوز باید تلاش های زیادی توسط محققین بیوتکنولوژی صورت گیرد. البته بیوتکنولوژی مکمل اصلاح نباتات است وبرای رسیدن به نتیجه مطمئن نهایی، مخصصین هر دو گرایش باید با هم تشریک مساعی کنند. با توجه به نیاز کشور ، هر دو این گرایش ها بسیار مفید هستند ولی شاید ادامه تحصیل در رشته بیوتکنولوژی و فعالیتهای تحقیقاتی در این گرایش بخاطر پر هزینه بودن و امکانات مورد نیاز اختصاصی ، فعلاً در همه دانشگده های کشاورزی امکان پذیر نباشد .
چه موفقیتهایی در خصوص اصلاح نباتات در دانشکده رخ داده است ؟
متأسفانه چون نزدیک بیست سال است که فقط یک نفر عضو هیئت علمی در رشته اصلاح نباتات در دانشکده ما وجود داشته وبا توجه به تدریس تمام دروس ژنتیک و اصلاح نباتات توسط همین یک نفر و نیز نبودن سایر امکانات ( کارشناس ، تکنسیین و ... ) فعالیت های اصلاح نباتات که نیاز به وقت و کار طولانی دارد، بسیار محدود انجام شده. با این حال ، راه ا ندازی دوآزمایشگاه (سیتوژنتیک و اصلاح نباتات ) مطالعات سیتوژنتیک گیاهان زراعی متعدد، تولید پنبه عقیلی تتراپلوئید، ساخت دستگاه سانتریفوژ بذور سبز شده جهت ایجاد احتمالی تغییرات ژنتیکی، تولید گندم بدون پنجه، تاثیر پنج صفت مورفولوژیک در ایجاد مقاومت به کرم خاردار پنبه، مقایسه ژنوتیپ های گیاهان زراعی متعدد مثل گندم، جو، گاودانه، ذرت، کنجد و... تاثیر اشعه گاما روی بذر کنجد که بصورت طرحهای تحقیقاتی ملی و دانشگاهی انجام شده و یا در حال انجام می باشد ضمن همکاری با اعضا هیئت علمی گروه باغبانی در طرح های مطالعاتی اصلاح گوجه فرنگی و پیاز نیز انجام شده و ادامه دارد.
موقعیت شغلی رشته اصلاح نباتات و گرایش های وابسته به آن در جامعه ما چگونه است و چه سازمانهای فارغ التحصیلان این رشته را استخدام می کنند؟
در حال حاضر فارغ التحصیلان رشته اصلاح نباتات عمدتا در مرکز تحققات جهاد کشاورزی مثل موسسه اصلاح بذور یا مراکز اصلاح گیاهان زراعی محدودی ( چغندر قند، غلات، خرما، نیشکر، برنج، و دانه های روغنی ) جذب شده اند و با زیاد شدن فارغ التحصیلان این رشته لازم است توجه به بخش خصوصی و سرمایه داران به مزایا و منافع سرمایه گذاری در این زمینه جمع شود . هر چند رسیدن به مرحله سود آوری در این رشته نسبت به صنعت و امور خدماتی و واسطه گری دیرتر حاصل می شودولی منافع آن سرشار بوده و رشته ای با برکت و خدا پسندانه است . در کشورهای پیشرفته در امر کشاورزی، بخش خصوصی نقش بسیار حیاتی در تولید ارقام اصلاح شده و گیاهان هیبرید دارند.
شما به عنوان یک استاد و پیش کسوت در این رشته چه انتظاری از دانشگاه، دانشکده، گروه و دانشجویان دارید؟
از دانشگاه، دانشکده و گروه انتظار دارمدر پی گیری موضع راه اندازی رشته اصلاح نباتات در مقطع کارشناسی ارشد و انشا ا... در آینده در مقطع دکتری و نیز فراهم کردن امکانات بیش از گذشته اهمیت قائل شوند. خوشبختانه در 4-3 سال اخیر از این نظر توجه بیشتری به موضوع شده و با بورسیه کردن واستخدام چند نفر از سال جاری گشایش خوبی از نظر کادر هیئت علمی شده و امید است با کسب مجوز راه اندازی کارشناسی ارشد و تهیه و تکمیل آزمایشگاه های مربوطه گامهای بلندی در این زمینه برداشته شود . از دانشجویانی هم که مایل به ادامه تحصیل در رشته اصلاح نباتات هستند انتظار دارم تمام دروس خود، مخصوصاً دروس زمینه اصلاح نباتات را با جدیت و عمق بیشتری فرابگیرند و فقط به گذراندن این دروس و کسب نمره قبولی اکتفا نکنند. در صورت امکان از دروس «پروژه» و «عملیات دروس» و امکانات آزمایشگاه های مربوطه حداکثر استفاده را در کسب تجربیات عملی ببرند.
.
(تهیه و تنظیم مریم امیری)
سلام
همینطور که می بینید توی وبلاگ یه سری تغییراتی به وجود اومده مثل اضافه شدن این بخش.در این بخش سعی می کنیم که با اساتید محترم گروه گفتگویی رو داشته باشیم و از نظرات ایشان بهرمند بشیم. امیدوارم که این بخش مورد توجه شما عزیزان قرار بگیره.
نظرات شما ما رو در بهتر شدن وبلاگ کمک میکنه.پس نظر یادتون نره!!!